|
Archief Ploos van Amstel |
|
Xc1. Cornelis Ploos van Amstel |
|
Detail Waterverftekening door Cornelis Ploos van Amstel naar schilderij Jacob Buijs (Groot-Constantia, ZA) Gedateerd: 1756(?) |
|
CORNELIS PLOOSVAN AMSTEL 1726-1798
CORNELIS PLOOSVAN AMSTEL Author(s): J.W. Niemeijer
‘Tweehonderdvijftig jaar geleden, op vrijdag 4 januari 1726, werd in het stadje Weesp Cornelis Ploos van Amstel Jacobsz. Cornelisz. geboren. Hij zou een van de grootste kunstverzamelaars worden die Nederland gekend heeft. Zijn ouders waren in feite Amsterdammers, en 't was dan ook in Amsterdam dat Cornelis werd opgevoed en zijn hele leven zou blijven wonen. Het milieu van zijn familie: kooplieden, juristen, burgemeesters, een enkele predikant, bracht hem niet vanzelfsprekend tot de kunst. Niettemin ging de jonge Cornelis aI op z'n 13de jaar in de leer bij de tekenaar en schilder Norbert van Bloemen, en kwam - waarschijnlijk via hem - al heel gauw in contact met andere Amsterdamse kunstenaars: Jacob de Wit, Isaac de Moucheron, Jacobus Houbraken, Jan Punt, en ook met Cornelis Troost. In 1758 trouwde hij diens dochter Elisabeth. En in 1778 trad zijn jongere broer Jacob in het huwelijk met een andere dochter: Sara Troost. Die sterke band met een pur-sang artiestenfamilie als de Troost's en de met hen verwante Chalon’s heeft zonder twijfel grote invloed gehad op Ploos van Amstel's kunstzinnige vorming.
Zijn eigenlijke vak werd evenwel dat van houthandelaar. Als firmant van de - ook nu nog bloeiende - firma Bontekoning & Aukes heeft hij zich de financiële middelen kunnen verwerven, waarmee hij zijn verzameldrift kon bevredigen. Annex met de houthandel was de handel in schepen of scheepsaandelen, de zgn. partenrederij; verder had Ploos belangen in een aantal houtzaagmolens, en trad hij regelmatig op als makelaar bij kunstveilingen. Hij is zeker niet een wereldvreemde estheet of kunstdromer geweest, maar een man die het niet ontbrak aan zakelijk inzicht en wiens verzamelactiviteiten gesteund werden door commerciële deskundigheid. Als welvarend zakenman met organisatorische gaven, een brede belangstelling en grote werkkracht is Ploos natuurlijk een gezocht man geweest voor allerlei besturen en directies. Zo was hij al in 1758 directeur van de Stads Tekenacademie, nadat die mede door zijn toedoen na een periode van sluimer weer nieuw leven was ingeblazen. In 1768 werd hij lid van de Hollandse Maatschappij der-Wetenschappen te Haarlem, waar hij de grondlegger zou worden van de huidige Ned. Maatschappij voor Handel en Nijverheid. Het jaar daarop werd Ploos Directeur van het Zeeuws Genootschap, en in 1776 Professor aan de kunstacademie te Düsseldorf. Allerlei andere instellingen en genootschappen steunde hij met zijn lidmaatschap dan wel met een oratie of verhandeling op het gebied van de kunsttheorie. Zijn redevoeringen in de Amsterdamse Tekenacademie werden in 1785 gebundeld uitgegeven. Twee jaren eerder had Ploos een anatomieleerboek voor tekenaars gepubliceerd. Daarnaast correspondeerde Ploos met geleerden en kunstenaars in binnen- en buitenland en was hij een gezien kunstkenner aan het Hof van de Stadhouder, Prins Willem V. Internationaal bekend echter werd Ploos van Amstel door twee "projecten": zijn tekeningencollectie en zijn prentuitgaven.’
|
