|
Archief Ploos van Amstel |
|
I. Wouter Ploos |
|
Wapens waarmee in de loop der tijd door Plozen werd gezegeld |
|
Wapentekeningen uit Copiedocumentenboek 1641 opgesteld door om toegelaten te worden tot de Edelen en Ridderschap van Utrecht |
|
In 1227 kreeg Egidius van Amstel bij broederdeling de ambachtsheerlijkheid Mijnden, met daarbij de ambachtsheerlijkheid van de beide Loosdrechten, in bezit. Of Egidius zich direct daarna 'Egidius van Mijnden' ging noemen is niet duidelijk, wel echter zijn zoon Willem en diens nageslacht. Als wapen werd nu gevoerd: een gouden veld met vier zwarte fasen en daaroverheen een rood Bourgondisch kruis. Daarnaast kreeg Arnold van Amstel omstreeks 1290 de heerlijkheid IJsselstein toegewezen. Zijn nageslacht ging zich 'van IJsselstein' noemen en liet dus ook 'van Amstel' vallen. Zij ging als wapen voeren : een gouden veld met een zwarte middenbalk en daaroverheen een roodwit geschakeerd Andrieskruis. Eventuele speculaties dat deze takken de achternaam 'Van Amstel' en het Amstelwapen (een gouden veld met vier zwarte fasen en daaroverheen een roodwit geschakeerd Andrieskruis) lieten vallen vanwege de conspiratie in 1296 rond Floris V, kloppen niet. Maar dit terzijde. In 1446 diende Amelis van Mijnden (gehuwd met Johanna van IJsselstein van den Bosch) een request in bij Philips de Goede om aan zijn naam te mogen toevoegen 'van Amstel' zoals van ouds was doch welke naam niet meer gebruikt was na de meergenoemde conspiratie. Philips verleende hem deze toevoeging waarna 'van Amstel van Mijnden' de achternaam werd en ook het oude Amstelwapen 'weer' werd ingevoerd. Mutatis mutandis werd 'van IJsselstein' 'van Amstel van IJsselstein'. Na deze terugblik voor wat de achternaam en het wapen betreft, kom ik op de lijn tussen Ploos en Van Amstel van Mijnden. In zijn verklaring van erkenning uit 1636 vermeldt prins Frederik Hendrik dat 'de familie en het geslacht Ploos is gekomen en gesproten uit de stam van Van Amstel van Mijnden'. Zoals het geredigeerd is kan zowel van mannelijke als van vrouwelijke afstamming gesproken worden. Kijken we in de huidige tijd maar eens naar onze koningin, die 'gekomen en gesproten is uit Oranje-Nassau'. Een mannelijke afstamming van Ploos uit Van Amstel van Mijnden kan niet bewezen worden. Uit vrouwelijke lijn kan wel wat naders gezegd worden. Uit een notariële copie van een koopacte uit 1396 blijkt dat Wouter van Mijnden en van Ruwiel aan zijn 'zwager' Claes Ploos een stuk grond verkoopt aan de Bloklaan in Loosdrecht, welke plaats de bakermat van de familie Ploos is. In oude tijden betekende 'zwager' 'schoonzoon' . Dit kan in dit geval heel goed want Wouter leefde van 1338 tot 1426 en was dus in 1396 58 jaar en als schoonvader van Claes Ploos van een acceptabele leeftijd. Na deze historische oriëntatie, over naar de bespreking van de Plooswapens. Het gebruik van de achtereenvolgende wapens is vrij complex. Algemeen kan gesteld worden dat het opnemen in een vrij kwartier van een Van Amstel van IJsselstein c.q. Van Amstel van Mijnden-wapen door de familie Ploos een band aanwijst via vrouwelijke lijn met de bedoelde families. Op zo'n manier werd de band met een belangrijker familie geaccentueerd. In de loop der jaren wordt dan zo'n vrij kwartier overheersender in het familiewapen, i.c. het Plooswapen. Hoewel de band met Van Amstel van Mijnden duidelijk is, moet geraden worden naar de reden van het opnemen van Van Amstel van IJsselstein in het oorspronkelijke Plooswapen (hertshoorn). Misschien dat hierbij de huwelijksband van Amelis van Mijnden (bekend uit 1446) met Johanna van IJsselstein van den Bosch een rol speelde. Ook het gecombineerde wapen van Jan Woutersz. Ploos werpt vragen op. Het hertshoornwapen is vervangen door dat van Van Vliet met als vrij-kwartier het Van Amstel van Mijnden-wapen. Volgens de heer Van Valkenburg zou (in die eeuw gezien) Van Vliet kunnen verwijzen naar de moeder of grootmoeder. Hierbij kan ik opmerken dat Herberen van Mijnden (kleinzoon van de eerdergenoemde Amelis) in zijn gedenkschriften vermeldt dat de afstammelingen van Herman van Woerden zich Van Vliet gingen noemen. In dat licht moeten wij waarschijnlijk het gedeelde wapen van Adriaen Willemsz. Ploos zien waarmee hij in 1536 zegelde. Het wapen is gedeeld in : I Van Amstel (van Mijnden), II Van Woerden en III/IV Van Vliet. In 1538 (dus 2 jaar later) wordt in de kerk van Tienhoven door dezelfde Adriaen een glas geplaatst met een gedeeld wapen: rechts Van Mijnden (dus oude stijl), en links Van Woerden van Vliet. Op een memorietafel van Adriaen Willemsz. Ploos (overleden in 1540) en zijn vrouw Nelle (overleden in 1515) laten de erfgenamen linksonder het oude Van Mijndenwapen (het rode Bourgondische kruis) aanbrengen en rechtsonder dat Van Woerden van Vlietwapen. Dit laatste wapen zou erop wijzen dat Nelle een Van Woerden van Vliet is. Vervolgens zien wij de kleinzoon van Adriaen, t.w. Willem Gerritsz., het in het kerkglas afgebeelde gedeelde wapen gaan gebruiken. Op een portretschilderij wordt Willem echter afgebeeld met het Van Amstelwapen. Willems zoon Gerrit (vader van de bekende Mr. Adriaen Ploos) zegelt daarna weer met het gedeelde wapen: I Van Mijnden, II Van Woerden, en III/IV Van Vliet. Tot slot gaat de staatkundige figuur Adriaen Ploos zegelen met het Van Amstelwapen, al dan niet met een hartschild met daarin de Franse lelie. Na de erkenning door prins Frederik Hendrik in 1636 gaat de familie Ploos van Amstel het Van Amstelwapen definitief gebruiken. DE VERGADERING VAN DINSDAG 13 FEBRUARI 1996 VAN DE THEMAGROEP HERALDIEK VAN HET KONINKLIJK NEDERLANDSCH GENOOTSCHAP VOOR GESLACHT- EN WAPENKUNDE Jhr. G. Ploos van Amstel |
|
Getuigenverklaring van waarschijnlijk Aernout van Buchell/Arnoldus Buchelius Wij onderget. Attesteeren ende verclaren voor de gerechte waerheijt ter verzoecke van den Well. Ed, Heer Jon Wilhelm Ploos van Amstel Raet, dat wij gesien ende gevisiteert hebben verscheijde oude francijne beseegelde brieven, alse eerste een brief gedateerd int jaer ons Heeren 1471 op St. Thomasavont beseegelt mettet seeghel van Willem Woutersz Ploos als schout ende officier voor de heerlijjckheijt Loosdrecht, hebbende tselve seegel int schilt een verheven balk ende daerop een een geschakeert cruijs ofte twee molenswengelen in voege als een bourgons cruijs, sijnde in alles gelijkformich het wapen van IJsselsteijn ende in de circumferente staet de naem van Willem Woutersz, Ploos; ende twee transfix brieven gestellt door enen anderen brieff van dato 1431 woensdach nae midvasten, ende is den eenen brieff van den 1enMart 1472 ende den anderen transfixbrieff op St. Luciën dach 1499 beijde beseegelt met het wapen gefigureert enden hebbende in de circumferente den naem als voorschr. ; noch eenen brieff gedateerd op St.Pietersavont ad vincula 1474 weesende beseegelt ende hebbende in de cirumferente den naam als voorschr.; ende eenen brieff gedateert op St Thomasavont 1477, beseegelt bij ende in voege als vooren; noch eenen gedateert 1489 op St. Pietersavont ad vincula wesende beseegelt ende hebbende in de circumferente als voorschr.; eenen gedateert 1495 op St. Catherijnenavont beseegelt bij ende in voege als vooren. Noch enen brieff door een anderen getransfixeert van date 1495 op St. Jacobsavont, sijnde ’t selve transfix beseegelt bij ende in voege als vooren; noch eenen brieff van date 1496 op Meij avont beseegelt bij ende in voege als vooren; noch enen brieff in date 1499 op St Thomasavont beseegelt bij den voorschr. Willem Woutersz. Ploos, ende hebbende in de circumferente als boven, sijnde tselve seegel off een sijde een weijnich gequetst, sulx nochtans dat het wapen in ’t geheel ende ’t meerendeel van den naem conde gesien ende geleesen worden; noch een brieff zijnde van date 1501 op St. Catherijnen avont wesende deselve brieff beseegelt bij Jan Woutersz. Ploos mede als officier van de heerlijckheijt Loosdrecht voornoemt, hebbende het wapen als vooren ende in de circumferente den naem van Jan Woutersz. Ploos voornoemt; sijnde het seegel een weijnich besijlen gebroocken, doch sulx dat het wapen int geheel ende de name ten meerendeel noch gesien ende geleesen conde worden. Mits desen noch eenen brieff beseegelt met het seegel van voorn. Jan Woutersz. Ploos van date 1509 op den Dartieravondt, sijnde tselve seeghel aff een sijde wat gebroocken, sijnde alle voorschr. Brieven ons gethoont bij den voorschr. Jos Wlhelm Ploos van Amstel Raet. Ende want wij van alle tgeen gethoont is goede kennisse genoomen mits desen alle ’t gheen als vooren soo voorschr. staet bevonden hebben, soo hebben wij daertoe versocht sijnde, daervan verleent deese onse verclaering bij ons met eijgener hant ondert. |
