|
Archief Ploos van Amstel |
|
Xc1. Cornelis Ploos van Amstel |
|
Portret door George van der Mijn Detail Pendant: zijn vrouw Elizabeth Troost.
|
|
DE PORTRETTEN VAN PLOOS VAN AMSTEL
‘De bestudering van Ploos' beeltenissen is, als bij elke belangrijke figuur, boeiend uit tweeërlei oogpunt. Zij verdiept onze persoonlijkheid van hem, die het onderwerp van al deze portretten en dat moet in Ploos' geval leiden tot een groeiende bewondering voor de rustige, maar wilskrachtige en vasthoudende verzamelaar maar bovendien kan zij vruchtbaar zijn in haar resultaten voor de geschiedenis deze periode in het algemeen. En wanneer de voorgestelde een zo centrale plaats in het kunstleven van zijn tijd heeft ingenomen als Cornelis Ploos van Amstel, kan het niet uitblijven of zulk een iconografisch onderzoek strekt zich uit over een groot aantal kunstwerken, in velerlei techniek en van uiteenlopende kunstenaars, en brengt de onderzoeker bovendien in aanraking met problemen van andere aard, stylistische natuurlijk in de eerste plaats, maar ook bijvoorbeeld grafische, genealogische en locaal-historische kwesties.’
|
|
Ploos van Amstel’s Mark
‘This article focusses on the small image van Amstel used on the verso of his published prints. Because of the prints' deceptive resemblance to drawings, and also to credit their manufacture, Ploos van Amstel used a small plate depicting the coat of arms of the van Amstel family and applied this image in the print's verso left- hand corner. To avoid confusion between the stamp and the original print, the term 'stamp' will be used henceforth. This term is somewhat awkward since the image has been created with an intaglio technique; however, the use of the plate and image warrants the use of 'stamp'.’
‘An extensive catalogue raisonée was authored in 1980 by T. Laurentius, J. W. Niemeijer and G. Ploos van Amstel. This work thoroughly investigated the many interests and enterprises of Ploos van Amstel, and the authors devoted a generous portion of their research to the print publishing enterprise and its unique printing technique. The present article therefore includes only a brief history of the print publishing enterprise, followed by a short explanation of Ploos van Amstel's special printing technique, which is helpful because of its relevance to the production of the stamps. Van Amstel's print publishing enterprise spans the years 1765 to 1787.’ |
|
Nieuwe gegevens betreffende Ploos van Amstels prentwerk Nieuwe gegevens betreffende Ploos van Amstels prentwerk
‘Tot de personen die in de tweede helft van de 1 8de eeuw hun Stempel drukten op het Amsterdamse kunstleven behoorde ongetwijfeld Cornelis Ploos van Amstel (1726-1798). Hij had eigenschappen die hem bijna vanzelfsprekend deden uitgroeien tot een vooraanstaand en invloedrijk man. Belangrijk daarbij was de combinatie van een helder zakelijk inzicht en een zeker artistiek talent.’ |
|
Een ongepubliceerde inventaris van de collectie Ploos van Amstel, met onbekende werken van Cornelis Troost
‘In de jaren '60 en '70 intensief bezig geweest met het opsporen en verzamelen van materiaal over Cornelis Ploos van Amstel, voor de uitgebreide monografie over hem, die in 1980 zou verschijnen, mochten de auteurs verwachten, dat hun tenslotte niet veel belangrijks kon zijn ontgaan. Groot was dan ook de verrassing, toen schrijver van deze bijdrage jaren later stuitte op een gebonden handschrift in de collectie Lugt (Fondation Custodia, Parijs), dat Ploos' eigen collectie-inventaris bleek te zijn. Het boek was daar al aangekocht in 1967 (inv. nr. 8988). Het belang van dit handschrift is mijns inziens van dien aard, dat het geen recht gedaan kan worden in een enkel artikel. Er is daarom al gedacht aan een integrale publicatie in boekvorm, met inleidingen, toelichtingen en documentaire noten. Een dergelijke publicatie vereist echter door de gevarieerde inhoud specialistische kennis op velerlei gebied, en zal dus misschien het best in teamverband kunnen worden aangepakt. Wat nu volgt dient slechts om het bestaan van dit manuscript te signaleren en tevens om een onderdeel ervan aan een nader onderzoek te onderwerpen.’ |
|
De Amsterdamse stadstekenacademie
‘Een belangrijk facet in de opleiding was het leren beheersen van die - zo waren klassicisten overtuigd - ten grondslag lagen aan een geslaagd kunstwerk. Ploos van Amstel zag de kunst bij eventuele zing der regels te gronde gaan. Een kunstenaar die de 'wetten' negeerde ging voorbij aan de fraaiste en edelste zaken: boven, hoe zullen anderen, zonder kundigheid, over de zekerheid van zyne naarvolging oordelen; het schoone boven het middelmaatige de bevalligheid daar in waarneemen; en de goede smaak Kunsten onder een Volk tot in de nakomelingschap bevestigen? Dit is zoo zeer onmooglyk als den ondergang van dezelve te verhoeden, wanneer de kunstregels verzuimd worden, daar het verval, van naarvolging tot naarvolging, zal toeneemen, en eene ruwe mismaaktheid met 'er tyd de plaats der Kunst vervullen'. Het werd het lekenpubliek, bij verval van de regels, moeilijk gemaakt om kunstwerken naar behoren te beoordelen.
De stadstekenacademie kende diezelfde driedeling. Er kon geoefend worden naar tekenboeken en prenten, maar ook naar kunst in de collecties van verzamelaars in Amsterdam en daarbuiten. Onder de ereleden van de academie bevonden zich veel collectioneurs. Ploos van Amstel suggereerde de leerling bij hen een kijkje te gaan nemen en de goede schilderijen te kopiëren. Je leerde zo niet alleen de grote meesters kennen, maar bovendien werd je 'Verstand verbeterd om het schoonste en bevalligste der Natuur, volgens deeze voorbeelden, te verzamelen, en tot zyn gebruik te verkiezen'. Veel Nederlandse aspirant-kunstenaars oefenden ook in buitenlandse collecties. De Keurvorstelijke Galerij in Düsseldorf was een van de grote trekpleisters. Ploos van Amstel was ook daar directielid.’ |
|
The Muilman Collection ‘In his will of 21 May 1763, Dionys Muilman, whose marriage to Sara Cockey (1714-63) was childless, stipulated that his collection was to be sold at auction. "And regarding the cabinet of drawings and art prints belonging to him, the testator, he desires that the entirety of the same be sold publicly three months after the catalogue of the same has been printed in both French and Dutch." The sale was held six months after his death, on 29 March 1773 and subsequent days. Before it took place, Cornelis Ploos van Amstel, one of the leading lights in Dutch cultural life of the second half of the eighteenth century wrote an enthusiastic review of the collection in the Hedendaagsche Vaderlandsche Letteroefeningen: "If ever there was a collection of art consummate in all its parts and doubly worthy of the attention and admiration of all knowledgeable amateurs, it is the cabinet of drawings left by Mr Dionys Muilman, in whom art has lost a great lover and champion." Ploos van Amstel was not only involved in the auction as a broker but was undoubtedly a friend of Dionys Muilman, who is one of the five art lovers seen conversing in Ploos van Amstel's art gallery in a painting of 1764 by Jacob Mauer.’ |
|
Bij het afscheid van dr. J. W. Niemeijer ‘Door historische wetenschapsbeoefening maakt men zich het verleden eigen. Sommigen zullen misschien wel het gevoel hebben gehad dat de 18de eeuw Niemeijers 'persoonlijke eigendom' was geworden. In de Nederlandse kunstgeschiedenis heeft juist de i8de eeuw die betekenis gehad voor hen, die er zich in verdiepten: Niemeijer was ook in dat opzicht een waardig opvolger van Knoef en Staring. Horst Gerson, bij wie hij promoveerde op een gedegen proefschrift over Cornelis Troost en die zijn directeur was in de tijd dat hij werkte aan het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie in Den Haag, zei van zijn medewerker: Als de Nederlandse 18de eeuw niet bestond dan zou hij voor Niemeijer moeten worden uitgevonden. In de tijd dat hij werkzaam was bij het Rijksmuseum publiceerde Niemeijer onder andere zijn boek over Ploos van Amstel en last but not least zijn catalogus Hollandse aquarellen uit de 18de eeuw in het Rijksprentenkabinet. Dit boek, waarvan iedereen hoopte dat hij het ooit nog eens zou schrijven, vormt een waardige afsluiting van zijn museale carričre.’ |
